Van il merkezinin sınırları içerisinde olup,merkeze 5 km mesafede bulunmaktadır. Van ovasındaki doğu-batı doğrultusunda uzanan kaya kütlesi üzerine kurulmuştur. Kayalık,20-120 m arasında değişen genişlikte, 1800 m uzunluğunda ve 100 m yüksekliğinde doğal bir kütleye sahiptir. Güneyden sarp ve dik,kuzeyden meyilli topoğrafik bir özellik göstermektedir. Üç bölümlü kalenin kuzeyindeki çıkış yolu, batıdan doğuya doğru hafif rampa şeklindedir. |
Tuşba adıyla uzun süre Urartu devletinin başkentliğini yapan kale, Urartu kralı I.Sarduri tarafından M.Ö. 840-825 tarihleri arasında kurulmuştur.
Kalede, Urartular’dan kalma Madır (Sardur) burcu, Analı kız açık hava tapınağı, 1.Argişti, Kurucular, Menua, ve II. Serduri kaya mezarları, Bin merdivenler ile ana kayaya oyulmuş sur duvar yatakları ve sur duvarları bulunmaktadır.
Kalede Urartular’dan sonra Osmanlı’ya kadar Pers yazıtı dışında herhangi bir kalıntı gelmemiştir. Doğu tarafındaki sur ve kuleler, kuzeybatıya bakan kale giriş kapısı, tahkimat ve diğer beden duvarları, Yukarı kale, Süleyman Han Camii ve minaresi ile askeri amaçlı kerpiç ve taştan çeşitli yapılar Osmanlı döneminden kalmadır. Tahkimatı sağlayan beden duvarları, burçlar ve kuleler moloz taş, kerpiç ile kesme taş malzemeden yapılmıştır. Bu duvar ve tahkimatlar kuzeyden kalenin siluetini oluşturmaktadır.
Osmanlı döneminde kale tamamen askeri amaçlı kullanılmıştır. Asıl şehir kalenin güneyinde kurulmuştur. Burası da surlarla çevrilmiş. 1915 den sonraki tahrip olmuş haliyle günümüze ulaşmıştır.