Akarsular

Van da büyük akarsu yoktur. Çok sayıda küçük akarsu da yaza aylarında çekilir. Yada tümüyle kurur. İl alanı çok dağlık olduğundan yörede birleşik büyük akarsu oluşmamaktadır.ildeki akarsular genellikle Van gölüne dökülür. Bütünüyle bir kapalı havza niteliği taşıyan Van gölü hafzası’nda kaln il alanındaki en en önemli akarsular Bendimahi Suyu Karasu hoşap suyu ve Memedik çayıdır. Bu akarsuların çok sayıda küçük kolları olduğu gibi, ilde ayrıca birçok küçük dere vardır

VAN GÖLÜ HAVZASI: Doğu Anadolunun güneyinde yer alan bu havza,çoğu van gölüne dökülen akarsuların su toplama alanlarını kapsar. Genellikle krater ağızlarında ve çöküntü alanlarında oluşan gölleri çokluğu,havzaya ayrı bir özellik verir. Havza, batı ve kuzeyde Nemrut, Süphan, Tendürek dağlarından geçen su bölümü çizgisiyle, Fırat ve Aras havzalarında ayrılmıştır. Doğusunda İran toprakları uzanır. Güney sınırı, Sülün, Mengene ve Mirömer dağlarının doruklarından geçer

Havzanın ortalama yükseltisi 1.600-2.500 metre dolayındadır. Çevredeki dağların doruklarında yükselti 4,000 metreye aşar. Hafzada, serin ve nemli karasal iklim egemendir. Doğal bitki örtüsü genellikle çayır ve otlaklardır. Göle yakın kesimlerde sebze ve meyve yetiştirilir.

Tümüyle dağlık bir görünüm taşıyan havzadaki çok sayıda akarsuyun başlıcaları şunlardır:

Bendimahi Suyu:

Van Gölü havzasının en büyük akarsularından olan bendimahi suyu ilin küzeyinde, Aladağ ile Tendürek dağı arasında çeşitli yönlerde gelen kolların birleşmesi ile oluşmuştur. Akarsunun asıl kaynağı Tendürek dağının güney batısındaki sarı göl ve kaz gölünde çıkan sulardır. Kollarının çok sayıda oluşu nedeniyle, akış yönü sık sık değişen akarsu, Tendürek dağının güneyindeki çaldıran ovasını (abağa düzü) sular. Bu ovanın güney kesiminde, bir çok kolu, bir gölde toplanıyormuşçasına birleşir. Bu kolların en önemlisi kuzeyden gelen yağlıderedir. Bendimahi Suyu daha sonra, derin ve uzun göndürme boğazına girer. Ardından Muradiye ovasını (bargiri ovası) sular. Burada iyice açılıp genişleyen akarsu, taşıdığı alüvyonlarla doldurduğu bu üçgen biçimli ovanın bitiminde, van gölünün kuzeydoğu ucuna dökülür. Bendimahi suyunun uzunluğu 90 km kadardır.

Hoşap Suyu (Güzelsu):

Başkale ve ispiriz dağlarıyla , nordus yaylasında kaynaklanan hoşap suyu, koç kıran, gelispiri ve geleriş dağlarında doğan çok sayıda yan derecikle beslenir. Akarsu derin, ama sarp olmayan bir vadide, doğu ve batıda yan derecikler alarak kuzeye doğru akar ve giderek büyür. Hoşap ovasında yüzeyden 50 metre kadar derinde akar. Hoşap suyu daha sonra, oldukça derin zernek (zirnek) boğazına girer. Akarsuya bu nedenle, zernek suyu da denir. Ardından, dar ve uzun havasor ovasına giren akarsu,ovanın kuzey kenarı boyunca biraz derinden akar ve ardından sığ ve bataklık bir kıyıdan van gölüne dökülür. Hoşap suyunun uzunluğu 130 km kadardır.

Karasu:

Özalp’ın kuzeyinde sınır dağlarından doğan karasu yaklaşık 130 km uzunluktadır. Yüksek dağlardan inen çok sayıda küçük akarsuyun birleşmesi ile oluşmuştur. Yer yer derin bir vadide akan karasu, akbulak düzünde geçer. Bu boğazdan çıktıktan sonra erçek gölüne 2 km kadar yaklaşır. Ardından timar ovasında geniş bir vadi içinde akmaya başlayan karasu,sığ bir kıyıda Van gölüne dökülür.

Memedik Çayı:

Özalp yöresinde çok sayıda küçük akarsuyun saray düzünde toplanması ile oluşan memedik çayı, doğu-batı yönüne akar. Mollahasan düzünü kuzey kenarı boyunca, daha kuzeydeki karasuya koşut uzanır. 10 km uzunluğundaki memedik boğazında geçtikten sonra üçgen biçimli erçek ovasına açılır. Bu ovanın ortasında Erçek gölüne dökülür. Memedik çayının uzunluğu 60 km kadardır.

Zilan Deresi:

Bendimahi suyunun batısında yer alan zilan deresi aladağ dan inen kollarla beslenir. Kuzey-güney yönünde akan zilan deresi, doğudan sert akışlı hacıdiri deresini alır. Derin, ama sarp ve kayalık olmayan bir vadide akar. Vadi, hacıdiri deresini akarsuya katıldığı kesimden başlayarak yavaş yavaş genişler. Erçiş ovasından geçen akarsu Van gölüne dökülür. Geçtiği yerler çok eğimlidir. Ayrıca, yukarı çığırında suların ilk hızını kesecek ovalık alanlar olmadığından akarsu,çok hızlı ve sert akışlıdır. Van da bunlarda başka bir çok akarsu daha vardır. Bu akarsulardan ,ilin kuzeyindeki deli çay ve irşat çayı erçiş ovasını sular. İlin güneyindeki kırk geçit deresi, çığlı suyu ve çatak suyu da Van’ın öbür akarsuları arasındadır