Muradiye

Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Van İline bağlı bir ilçe olan Muradiye, doğusunda Çaldıran, güneydoğusunda Özalp, güney ve güneybatısında Van Merkez ilçesi, batısında Erciş, kuzeyinde de Ağrı ile çevrilidir. Ayrıca ilçenin batısında Van Gölü bulunmaktadır. Van’ın kuzey kesiminde yer alan Muradiye’nin kuzeyini Aladağlar ile Akçadağ (2.890 m.), güneyini de İsabey (Işık) Dağı (2.730 m.) engebelendirir. İlçe genellikle engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Bu dağlık alanın ortasında Muradiye Ovası bulunmaktadır.

İlçe topraklarını dağlık alanlardan kaynaklanan küçük akarsuların birleşmesinden oluşan Bendimahi Çayı sulamaktadır. Bu akarsu Muradiye Ovasını suladıktan sonra bir çağlayan oluşturur ve Van Gölü’ne dökülür. İlçede Sarımehmet Gölü tek önemli göldür.

Deniz seviyesinden yüksekliği 1.700 m.dir. İl merkezine 82 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1.087 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 54.692’dir.

İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında; arpa, buğday ve şeker pancarı gelmektedir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği yapılmakta olup, özellikle kıl keçisi ve koyun yetiştirilir. 1990 yılından sonra bölgedeki çatışmalardan ötürü yaylalarda yapılan hayvancılık gerilemiştir.

İlçenin eski tarihi konusunda yeterli bir bilgi bulunmamakla beraber MÖ.3000’lerde Hurrilerin burada yaşadıkları sanılmaktadır. Bundan sonra Urartuların, Asurluların, Medlerin, Perslerin, Makedonyalıların, Seleukosların, Partların ve Romalıların buraya hakim oldukları sanılmaktadır. Arap akınlarına uğrayan yöre daha sonra Bizanslıların, Hakkari beyliğinin hakimiyetine geçmiştir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Selçuklular yöreye hakim olmuş, 1100’de Sökmenler Van ve yöresini yönetimleri altına almışlardır. Anadolu Selçuklularının, İlhanlıların egemenliği altına girmiştir. Safevilerin bölgede etkin olmasından sonra Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Savaşı’nda Safevileri yenmesiyle Van ve yöresi Osmanlı topraklarına katılmıştır. Bununla beraber yöre zaman zaman Osmanlılar ile Safeviler arasında el değiştirmiştir.

Yöre, Osmanlı döneminde bazı ayaklanmalara sahne olmuş, 1895’te Ermenilerin başlattığı ayaklanmalar bastırılmıştır. XIX.yüzyılda Van Vilayetinin merkez sancağına bağlı bir kaza olarak yönetilmiştir. Eskiden Kandahar ve Bargiri ismi ile anılan Muradiye, Bendimahi Çayının doğusundaki bir vadinin yamacında kurulmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra 1935’te Belediyesi kurulmuş, 24 Kasım 1976’daki çaldıran depreminde büyük hasar gören Muradiye, yeni baştan yapılanmıştır.

İlçede tarihi eser olarak; Muradiye’nin batısındaki Ünseli Beldesi yakınında MÖ.2000’lerden kalan mezarlık, Muradiye Kalesi, Deliçay Kalesi, Keçikıran Kalesi ve Körzüt Kalesi kalıntıları, Kübik Köyü Kümbetleri  bulunmaktadır. Muradiye Şelalesi ise ilçenin doğal güzellikleri arasındadır.