Van Adının Kaynağı

Doç.Dr.İlhan YILDIZ
 

Van isminin nereden geldiği ve kaynağı konusu henüz tam olarak açıklığa kavuşmamış olmasına rağmen konuyla ilgili bazı görüşler bulunmaktadır. Bu görüşlerden birisinin savunucusu olan Evliya Çelebi’ye göre; Van isminin Büyük İskender’in Van Kalesi’ndeki ‘Vank’ adlı bir mabedden kaynaklanmaktadır.

Bir başka rivayete göre Van, pek eski bir şehir olduğu için Asul Melikesi ‘Mesnure şah Meryem (Semiramis) (M.Ö. 19. yüzyıl) tarafından kendi ismine izafeten ‘şahmerirnekerol’ veya ‘şahmi ramkert’ ismi verilmiş, sonraları İranlılar zamanında şehre ‘Van’ isminde bir vali büyük hizmetler yaptığından Van ismini koymuşlardır.[1]

Van adının kaynağı konusunda akla yakın ve ilmi bir görüş Urartucu ‘Biaini’ veya ‘Viaina’dan çıkmış olduğudur. Son yüzyılda kelimenin sonundaki ‘a’ ve ‘i’ harflerinin düşmesiyle bugünkü şeklini almıştır.

Ayrıca Urartu yazıtlarında ‘Tuşpa’ ismi geçmektedir. Bu ismin Urartuların tanrısı olan ‘Tu-uş-pu-ae’ ile ilgili olduğu anlaşılmıştır.

Van’ın bilinen eski isimleri şöyledir:

Tuşpa, Thospia, Biani, Wiaina, Artemita, Semiramocerta, Vana ve Vasburagen.[2]